giovedì 22 novembre 2012

Limbudu Gianne Maria Asara Sanna (s' imbrogliu)



Giovanni Maria Asara Sanna (in sardo Juànne Marìa AsàraPattada19 agosto 1823 – Pattada19 febbraio 1907) è stato un poeta italiano autore di componimenti poetici inlingua sarda.

Fin dalle sue prime composizioni si nascose sotto lo pseudonimo di Limbudu (Linguacciuto). È stato molto importante nello sviluppo della poesia sarda; scherzoso e realista allo stesso tempo era capace di descrivere in maniera nitida e precisa le debolezze della società, con caratteristici versi sarcastici. Enzo Espa e poi Angelo Carboni hanno raccolto le sue opere, tra cui si distinguono: Su barantinu (La quarantina), Su 'izadolzu 'e Canemalu (La veglia di Canebrutto).
Suo è la creazione e l'utilizzo dell'undighina, forma poetica di undici versi (settenari e endecasillabi), poi molto usata in tutta la Sardegna


s' imbrogliu


Su mundu est totu un’imbrogliu
Dae cando ‘istadu est fattu,
S’intreran da ogni latu
A faghere isperimentu,
Pustis tantu osservamentu
Tes benner donz’unu accertadu,
Chi est in s’iscogliu intradu
Chie ruet in s’iscogliu,
Su mundu est totu un’imbrogliu.
Su mundu est totu ingannia
E proas nde sun sos dannos,
Minores siana o mannos
Usan sa traitoria,
In sa ‘etzesa e pitzinnia
Sunu in s’errore ingolfados,
Ca sende e terra impastados,
Fragile ogn’unu est ‘istadu.
Chi est in…
Su mundu in conseguentzia
Est de ingannos pienu
Custu, pro aere s’anzenu
Bendet onore e cussentzia
Cuddu ch’in s’esperientzia
Bidimus non crede in Deu;
Custu pr’ottenner un impreu
Operat che intregadu.
Chi est in…
Su mundu ‘istadu est asìe
Comintzadu e de finire,
Cert’unos pro arricchire
Trampan’a notte e a die,
Oe a mie e crasa a tie
Pustis a un’atter’unu,
Chentz’esser non b’at nisciunu
Ingannadore e ingannadu.
Chi est in…
Andamos a osservare
Sas cosas a una una,
Cuddu in benes de fortuna
Riccu, pro accumulare,
Siendas a subra e pare
Pro ingrandire s’erede,
Defraudan sa mercede,
A cuddos ch’an trabagliadu.
Chi est in…
Lemus cun attentzione
Sas cosas a viceversa,
Poi cuddos chi an diversa
E bascia cundissione
Ch’ana una professione
Pro vivere e pro campare,
E temus prestu incontrare
Ingannos in ogni gradu.
Chi est in…
S’isperimentu ogni istante
Nos mustrat e assegurat
Comente su riccu furat
Pro ‘enner pius ben’istante,
Ancora su trabagliante
Servende sa zoronada,
Non la rende cumpensada
Comente nd’est obbligadu.
Chi est in…
Ch’est totu su mundu errore
Naro e mi nde fatto bonu,
Comente cuddu padronu
Non pagat su servidore,
Si su trabagliadore
Non soddisfaghet su mere,
Est giustu chi ogn’unu nere
Est tramposu e-d-est trampadu.
Chi est in…
In totu sas facultades
E pubblicos impiegos,
Lu ‘iden finas sos tzegos
Chi custas sun veridades,
Ch’imboligos b’incontrades
Ingannos e pasticcios
Pro s’interessu e capriccios
Donz’unu a su mal’est dadu.
Chi est in…
Chena sos facoltativos
Proamos ch’in fattos tantos,
Chi ancora mai cantos
De sos amministrativos,
S’ischin fattos positivos
Chi pro s’umana maliscia
S’apan onore e giustiscia
A vile preju barattadu.
Chi est in…
Chie a fine bi pessada,
Mi d’at rejone in cussentzia,
Nos costa ch’in frequentzia
Chi cand’unu si processada,
Sa giustitzia s’interessada
Pro ‘ennere a cognissione
S’est rea cudda pessone
De su chi l’ana imputadu.
Chi est in…
A misura chi bisonzos
Sind’ada in sos tribunales,
Be-i sun de-i cuddos tales
Chi servin pro testimonzos,
E presentana filonzos
Bordid’a divescias tramas
Ch’in sas eternas fiamas,
Meritat esser bruiadu.
Chi est in…
Nade pro unu reatu
Non bidimos tantas bias
Sas primas testimonias,
Esponner totu su fattu
Poi faghene retrattu
Totu su nadu ‘oltende,
In favore o aggravende
Cuddu poveru accusadu.
Chi est in…
Sa cussentzia s’onore
Totu si ponede a banda,
Fatt’a custos sa dimanda
Prite giamban colore,
Totu de unu tenore
Si servin de-i custa tesi,
Sa prima orta non giuresi
E-i como apo giuradu.
Chi est in…
Fide, onore e caridade
Totu est bénnidu a mancare,
Mancare chena giurare
No amos s’obbligu nade,
De narrer sa veridade
Giusta comente l’ischimos,
Ma sos ingannos bidimos
Ch’an de totu superadu.
Chi est in…
Si male a mie giudicades
Ca deosi m’intendides,
Non sunu cosas ch’idides
Bois matessi e toccades,
Chi pro odiu e falsidades
No una, tantas pessones
Ch’ana peri in sas presones
Pulpa e ossos pudrigadu.
Chi est in…
E cantos bi nd’at sufrende
Innotzentes e galantes,
E-i sos pius birbantes
Fattu ‘idda passizende,
Ca cando fini istruende
S’issoro causa trista,
Sos testimonzos de vista
Cantu an bidu ana negadu.
Chi est in…
Est fatzile a si cumprendere
Inu’est totu s’intrigu,
Custu pro more e s’amigu
Giurad’in falsu a difendere,
Cuddu ispergiurat pro offendere
Pro servire unu parente,
E cundennan s’innotzente
E assolven s’inculpadu.
Chi est in…
Semper cando s’est intesu
Capitare custas cosas,
Sas caridades pilosas
Si solin’intrare in mesu,
Pro ‘ennere unu difesu
Fatt’a male ‘occada o furede,
Mancari male si giurede
Naran chi non b’at peccadu.
Chi est in…
Contr’a dogni veridade,
Adduin custa rejone
A unu ch’est in presone,
Bogarend’est caridade
Ancora ch’in faltzidade,
Su chi si giurada sierada,
Sa bon’opera superada
Cantu b’at de malu istadu.
Chi est in…
Ite ingannu manifestana
E de lu faghere non restana,
E cando su faltzu attestana
Pro cundennare un onestu
Si servin de su pretestu
Ch’est costumene connotu,
E Deus perdona totu
Cando de coro est pregadu.
Chi est in…
Podides cunsiderare
Ite dottrina s’imparada,
Cando sa fide nos narada
In faltzu de non giurare,
Nemmancu pro lierare
Cantas nd’ada in purgadoriu,
Cando unu tale ajutoriu
Lis poterat esser dadu.
Chi est in…
Pessende a custos iscuros
B’at de piangher de coro,
Sa morale a mod’issoro

Si faghen sos ispergiuros,
Brincana fossos e muros
Affrontana sos fortinos,
Pojos, rios e trainos
Passan che in tauladu.
Chi est in…
Cando b’at dibattimentu
‘ Intrade in Corte ‘e Assisi,
E tezis bider eclisi
Faghere in unu momentu,
Giurende pius de chentu
Chi cuddu sutt’a protzessu
Est unu vile e cumbessu
Ch’at semper male operadu.
Chi est in…
Retzidos sos de accusa
Intrende sos de difesa,
Giuran bona fama estesa
Chi sa mala ‘enidi esclusa,
Ecco totu a sa rinfusa
Faulas e veridade,
Birbantesimu e onestade
Totu a pare est misciadu.
Chi est in…
Non costa custu una ‘ia,
Ne una ‘orta pro sorte,
Cando presente est sa Corte,
E una illustre giuria,
E usan tanta ingannia
E drammas de faltzidade,
Itt’ada essere pessade
In unu affare privadu.
Chi est in…
S’ingannu pro ingrandire
Curren che caddu de palu,
Sa zente faghet de malu
Cantu podede accadire,
Non pessan restituire
Non ponen frenu a su visciu,
Morte, inferru e giudisciu
E Chelu ana ismentigadu.
Chi est in…
Semper in progresso est su male,
In mannos e piseddina,
Si trampad’a sa ladina
In occultu tale e quale,
Donzi massima infernale
Est de costumene e usu,
Dogni visciu e dogni abusu
Dae ogn’unu est pratigadu.
Chi est in…
Est totu traissione
Lu ‘idimus ch’in sos fattos,
No s’ ‘istad’a sos cuntrattos
Chentza b’aere confusione,
Donz’unu in conclusione
Operat a su revessu;
Sos dinaris, s’interessu
A donzunu ana atzegadu.
Chi est in…
Osservade cuddos tales;
Pro unu prammu e terra,
Sunu tra issos in gherra
Chi paren tantos rivales,
Sas minettas e signales
S’iscolzan’a borta orta
Curren dae porta in porta
Che unu testi giradu.
Chi est in…
‘Istan’andende e torrende
Die e notte e a donz’ora,
In bidda in campagna e fora
Donzunu proas chirchende,
Corno a cussu lusinghende
Poi a cuddos minettana,
Ei s’anima si ch’ ‘etana
In unu saccu isfundadu.
Chi est in…
Si litigat, si cuntrastada,
Manna o no sa purtzione,
Sa terrena passione
Cantas animas guastada,
Ma custu nadu non bàstada,
Pro dimustrare comente
Generale e frequente
S’ingannare est diventadu.
Chi est in…
In dogni professione
Si trattat de ingannare,
Atteros pro negusciare
Lean dinari a cumone,
E sun totta s’istajone
Ch’in sos agentes in rissas.
E rinnovan sas promissas
Fattas cando an comintzadu.
Chi est in…
Pro sas faltzas conquistas
S’innaltzan fin’a sos astros,
Su Matessi sun sos mastros
Ch’in sos issoro apprendistas;
Non si lassan pibiristas
E nemmancu pilu in testa
Gherrende e fattende inchesta
Pro su cuntrattu annoadu.
Chi est in…
De onzi ingannu servidu
S’est unu e s’atteru infattu,
Custu tirannu e ingratu
S’atteru avaru accanidu.
Su mastru su pattuidu
Li negat cando sind’andat,
Su dischente li dimandat
Pius de su cuntrattadu.
Chi est in…
Si non fidi a infadarebos,
Ca est troppu a bos trattennere
Pessones de ogni gennere
Tia poder presentarebos
Pro piusu assigurarebos,
In modu posítivissimu,
Ch’est totu veru e giustissimo
S’argumentu presentadu.
Chi est in…
Cantu naro est veridade
Non cherzo esser faularzu,
Tra pastore e cumlnarzu
Est una sotziedade,
A boltas tra frade e frade,
A boltas ch’in dunu anzenu,
E s’incontrat a pienu
S’ingannu matriculadu.
Chi est in…
Pro ‘enner su fattu ischidu
De asie s’ispiegat
Su cumunarzu li negat
Parte e su ch’an pattuidu,
Su pastore chi s’est bidu
Trattadu in modu tiranu,
Si pagat de sua manu
Pius de su doppiadu.
Chi est in…
Si fidi a los dare iscrittos
Esempios nd’apo a romasu,
Custu in regotu e in casu
Cuddu, duos seddalitos,
Custu chimbe o ses crabitos
Cuddu sett’otto anzoneddos,
Custu otto o deghe porcheddos,
Cudd’atteru unu crastadu.
Chi est in…
Pensadebi a s’assentada
E cumbenides cun megus,
Su cumunarzu a s’assegus
Andada a chircare intrada,
Su pastore a s’isfacciada
Li narat: “s’annada est mala”
Brigan, ch’essin pala pala,
E chie at leadu at leadu.
Chi est in…
Corno bos fatto presente
Si custos sunu de oi,
Itt’amus a narrer poi
De s’isfaccendada zente,
Chi non s’ischit de comente,
Si potan fagher sa vida,
Cando non s’ana in sa chida
Unu soddu trabagliadu.
Chi est in…
Chena posseder niente
Non trabagliana e si campana,
Si non furana o chi trampana,
Osservade attentamente
Chi miraculosamente
Non podet nisciunu ‘istare,
E benimos a proare
Ch’est beru cantu apo nadu.
Chi est in…
S’argumentu est giustu e sodu:
O furana o impastufana,
O imbrogliana o trufana
In cale si sia modu,
Isolverlu custu nodu
Si no mai lu podides,
E pro fortza cumbenides
Chi eo no apo erradu.
Chi est in…
De custos fattos palpantes,
Cantos nde cherimos nd’amus,
Si dae poi chircamus
Affaristas e mercantes,
E poi sos angosciantes
De ogni genere connotu
Imboligoso sun totu
E donzunu imboligadu.
Chi est in…
Pro ‘ider ch’est in progressu
S’ingannu curret pacificu,
Conto unu fattu ispecificu,
A mie matessi sutzessu,
Ancor’eo, e s’interessu
Amante e ambiziosu,
Non naro d’esser tramposu
Ma unu pagu attaccadu.
Chi est in…
De su fattu nd’apo impudu
Ma invanu be-i pesso,
A su pubblicu cunfesso
Pro m’avitare un’iscudu
Ch’isto finas mesu nudu
D’estimenta isprovvistu,
E pro nde faghere achistu
So a sa buttega andadu.
Chi est in…
B’incontro duos garzones
Chi mancu los connoschia,
Ando a faghere matzonia
E m’incontro cun matzones,
Aggiusto giacca e caltzones
Ca non de giughia biculu
E de su Creditu Agriculu
Apo unu biglietto dadu.
Chi est in…
Issos si l’an coglidu
Ne miradu ne connottu,
Bigliette ch’ischides totu
De sa banca chi at fallidu,
Eo chi asi apo ‘idu
Apo nadu in mente mia,
Ma una grande valentia
Duos nd’apo coglionadu.
Chi est in…
Mi ch’ ‘esso lestru e cuntentu,
Che lampu chentza mi arrere,
Allegru che cando aere
Alanzadu iscudos chentu,
Ando a domo e in su momentu,
Pro mi ponner d’etichetta
E pantalone e giachetta
Fi pannu puntu e faladu.
Chi est in…
Devides edducas ischire
Chi l’apesi a vile costu,
Ma mancu mi l’apo postu
Ca sun pinzos de frundire,
Andesi a mi cherrere ‘estire
Dende mala moneda,
Ma non b’ana postu meda
A mi lassare ispozzadu.
Chi est in…
Da chi non m’est ressessidu
Andadu so feri feri,
E abbojo unu traperi,
Li naro a m’aer bestidu,
Luego amos patuidu
chentza ‘istare tzarra tzarra,
E li do roba e cabarra
Pro m’aer prontu isbrigadu.
Chi est in…
Da chi sa este est cosida
Li nesi: appuntu m’iscries,
In tempus de otto dies,
Nesi: l’as fatta e finida,
Passada ch’est una chida
Andadu si ch’est su mese,
Pius de unu, chimbe e sese,
Corno est un’annu passadu.
Chi est in…
Da chi ch’est passadu s’annu
Giughindemi a s’anda e torra,
Cando chi bi manca forra
Cando chi est pagu su pannu,
Mi at rispostu mannu mannu
Ch’aggiunga roba e peldone,
Ed deo che mammutone
Ch’ana in binza piantadu.
Chi est in…
Appende leadu paura
A cussu cane imbroglieri,
Pagadu apo s’uscieri
Pro l’intimare a pretura;
Trattende cussa misura
Mi lu creia già in manu,
E dae s’istiu a beranu
Chelta chelta so ‘istadu.
Chi est in…
Cussu uscieri animale
At fattu su chi l’est parfidu,
Chimbe o ses bias cumparfidu
Non b’est mancu in tribunale
Pro intima fatta male,
No cussignada in persone,
E rejone o non rejone
Semper ‘e nou apo pagadu.
Chi est in…
Non bi at apidu isettu
Continu incontrat un’aidu,
Cando si dada a malaidu
E si pone sanu in lettu,
Isse birbante perfettu
De trassas matzone antigu,
Su pretore l’est amigu
E mi lassat appiccadu.
Chi est in…
Sun canes de suttanassu
Totu zente de cadena,
Chin proa giusta e piena
Rejone nd’apo e avassu
L’intimo e non move passu
E cosa non nde isbrigana,
Bastu chi de asi sigana,
Menzus bi l’aere lassadu.
Chi est in…
Cantu mi nd’at dadu e dende
Ispendo chena profettu,
Isse tranquillu e chietu
Ed eo tempus perdende,
Che femina chindalende
Un’atzola triulada,
Chi chirca cabu e non b’ada
E si l’ada trobojadu.
Chi est in…
E cantu nd’apo suffridu
Da’ isse dies e nottes,
Chena unu paju ‘e bottes
Chi b’apo a como finidu,
Si apo ancora perdidu
Tempus, ispesa e saludu,
E a pius d’esser nudu
Nde so iscultzu restadu.
Chi est in…
Ingannos e tribulentzia,
Sumende totu amus bidu,
E ancora ressessidu
Non so a nd’aer sententzia,
Sette ortas s’udientzia
Rimandadu at su pretore,
E deo che pedidore
De istratzos barriadu.
Chi est in…
S’incapat no m’at servidu
De mi trampare in merat,
O solu ‘istadu esserat
Chi m’at gasie cumpridu
Atteros puru favoridu
M’ana a dolu mannu meu,
Asie los trattet Deu
Comente a mie an trattadu.
Chi est in…
Sos tramposos dae onz’anta
M’an corpadu chena dolu,
Sa gioja de lardajolu
Fia iscultzu a pianta,
Chin fadiga e pena tanta
Buschei calchi sodditu
E m’apo in unu mastrittu
Sas iscarpas comporadu.
Chi est in…
Mi b’iscapo che piseddu
A divertire sa orta,
Bido sos ballos in borta
Sende tando cartzadeddu,
M’intresidi in su cherveddu
Gana ‘e ‘intrare a ballare,
A su menzus brinchittare
Unu taccone est boladu.
Chi est in…
Capitadu su disastru
A su brincu e primu inniju,
Lu collo e fi de ortiju
Postu a punzas de ozastru,
Torradu so a su mastru
Li rinfaccio su coglionu,
L’apo fattu pro su bonu
A narrer s’est azzardadu.
Chi est in…
Est ch’as brincadu cun briu
Mi nesi ca portas rene,
Ma abbaidadilu ‘ene
Coment’est de sempreviu,
Forte che pedra e riu
Postu a custas puntziteddas,
Pro segundu soligheddas
Durat tempus doppiadu.
Chi est in…
Daghi s’irnbrogliu connottu
Apo e bidu de seguru,
Osservo s’atteru puru
E fi che-i cuddu etotu,
Sos fundos che pane cotu
Carcanziles e runcales,
Che matta de cabidales
Totu cantu m’est andadu.
Chi est in…
Male trattadu non fia,
Nesit cun tantu ‘e sanna,
Lendesì sa parte manna
Isse pius de sa mia,
Sa brutta impasticeria
Andaiat a negare,
In cussu carrasegare
Già ‘istesi fortunadu.
Chi est in…
No ‘istesit cussa sola
Sa disgrazia de sa ‘ia,
Nadu apo a muzere mia
Faghennos carchi frisciola
Sartaina e casciarola
Nesit: falan che chiliru,
E unu colpu ‘e suspiru
Fizos mios an bettadu.
Chi est in…
Eo nd’apesi unu dolu
E gana ancora, no nego,
E nadu l’apo luego
Giama unu ramajolu,
Casciarola e labiolu
E saltaina li dae,
Prestu eretta anda e bae
Chi cherzo tottu arrangiadu.
Chi est in…
Chentza mancu lu mandare
Torresit cun’isse infattu,
Prima de fagher su pattu
A cuncordia ‘e pare,
Mi faghet tottu osservare
Sos guastos e los miro,
A su tira chi ti tiro
Tres francos apo aggiustadu.
Chi est in…
Custu fidi a su manzanu
Chi cuntrattemus gasie,
Sa die infattu a mesudie
Mi nd’enit cun totu in manu,
Tres francos a sinnu sanu
Li desi su pattuidu,
Lu cumbido e si nd’at bidu
Pius de litru passadu.
Chi est in…
Appenas chi a lontanu
Bidesin su ramanaju,
Fizos mios de su aju
Totu a tzocchitos de manu,
Che puzoneddos d’eranu
Allegros che una pramma,
Sas cattas nos faghet mamma
Luego totu an gridadu.
Chi est in
Friscos che una lattuca
Arzillos e a brinchitos,
Printzipian sos mannitos
Si la faghiana in bucca,
M’a su trambucca trambucca
Sos tramposos mi ana gittu
Chi minde ponet su frittu
Descrier su capitadu.
Chi est in…
A lu narrer pare giogu
Daghi sas cosas sun fattas,
Posta pro fagher sas cattas
Sa saltaina in su fogu,
Fala s’ozu in dogni logu
S’atzendet tota sa domo,
Chi pro tando nde so como
Mes’abbauccadu restadu.
Chi est in…
De ‘ortare sos cherveddos
Si nd’aiat pro paura,
Eo chin totta premura
M’abbratzei sos piseddos,
Che los frundo che catteddos
D’onzunu in mesu e carrera,
E Cun abba arte e manera,
N’amus su fogu istudadu.
Chi est in…
S’incappat no m’est costada,
Sa trampadura dei custu,
Muzere mia e s’assustu
Conta mesu vaccillada,
Fiza mia est che leada
E deo che conchi cottu
E-i sos mascrittos totu,
D’onzunu attambainadu.
Chi est in…
Già mi nd’an dadu ‘e attaccos
Sos tramposos bonu proe,
A domo pro b’intrar’oe
Pared’ispidale e maccos,
Podiat faghere intaccos
In sa rocca pius dura,
Nudda istesit s’apprettura
Cudda de ch’essire usciadu.
Chi est in…
Ma una non de ‘idemus
De astrinta s’occajone,
Mortu nde su fogarone
Comente male potemus,
Cli’in sa femina osservemus
E ch’in sas solitas trampas,
Fin tuppadas sas’istampa
Tottu a pane mastigadu.
Chi est in…
Già mi nd’at postu ‘e affannos
Cussu iscontza labiolu,
Bastada un ingannu solu
Pro nd’aer chentu malannos
Intesu azis sos dannos
Sutzessos in domo mia,
E non sun cussas ebbia
Sas truffas chi m’an pigadu.
Chi est in…
E cantos atteros b’ada
In domo dolos arreu,
Pro pius castigu meu
A cussa fiza colpada,
Occannu che l’est ‘intrada
Una errina in su cherveddu,
Buttones d’oro e aneddu
Chi l’aere comporadu.
Chi est in…
Lu conto ma non piaghet
A lu narrer mancu a mie,
Ca de s’assustu est asie
Comente Deus nde faghet,
Sas maneras chi s’appaghet,
Uso e fatto troppu peri
E ando a unu prateri
E orofice fidadu.
Chi est in…
Appenas m’at bidu ‘intrare
M’at fattu bon’accoglientzia,
Ca semus in confidentzia
Semper e solimus trattare,
Intro a li manifestare
Sas mias intentziones,
Chi unu aneddu e buttones
Pro leare fia andadu.
Chi est in…
Da chi asi m’ada intesu
Ch’aia cussa idea,
Lassendemi sa cadrea
De tribagliare at suspesu,
Chentza aer tempus trattesu
Abberzei sa vetrina,
Inue fidi in mustrina
Prata e oro trabagliadu.
Chi est in…
Chin su bellu fagher sou
Dimustrende piagheres,
Nesit:lea su chi cheres
Sebera a geniu tou,
O puru tottu de nou
Fatto pro bene serviredi,
In fàttura e garantiredi,
Oro puru e raffinadu.
Chi est in…
Daghi at asi promittidu
Nd’ ‘istesi troppu cuntentu,
De modu ch’in su momentu
Deo apo accunsentidu,
Pro esser menzus servidu
Chena inganniacreide,
Prestendeli totta vide
Mancu preju amus trattadu.
Chi est in…
Restesi asi de pattu
A cumintzu de sa chida,
Chentz’esser mancu finida
Mi nd’enit cun totu fattu,
Non bi aiat cuntrattu
E nen preju istabilidu,
Chentu francos m’at pedidu
Chentu francos l’apo dadu.
Chi est in…
Ch’in santa paghe e amore,
Lu paghesi prontu prontu,
Narat tenidelos contu
Chi sun pinzos de valore,
S’aneddu est superiore
Ca sa gemma in bidda est sola,
Vera antiga corniola
S’oro est mancu appreziadu.
Chi est in…
Dadu a s’aneddu su ‘antu
Sighidi a narrer de goi;
E-i sos buttones poi
Sun bonos atteru e tantu,
Mi so aggiuadu a cantu
S’arte suggeridu m’ada
Già l’ada a bider Pattada,
Cussu meccanismu usadu.
Chi est in…
Li nesi nde so benissimu
Seguru chi no nde dudo,
Mi saludat lu saludo
E si nd’andat allegrissimu
Restend’eo cuntentissimu,
Ch’aia tottu a su gustu
E ch’in dun’omine giustu
Aia a pare pigadu.

Chi est in…
................

In donzi logu incontrades
Imbroglios de cussientzias
Corno chin sas miscredentzias,
Corno chin impuridades
Corno chin disamistades
Corno odios e rancores,
Como falzos seduttores
Corno un’idulu adoradu.
Chi est in…
Si girades sas piatas
iscandalos osservades,
Si in s’ecclesia intrades,
Bidides chi ‘enin fattas
Funtziones inesattas,
Bigotismu e monopolios
Ipocritas in sos solios
In postu non meritadu.
Chi est in…
Non bastan sas fortzas mias
Darelos totu notados,
Ateros sunu occupados
In isparghere eresias,
Cales in sas sodomias
E brutales piagheres,
Costituendesi meres
De ogni fisciu abbratzadu.
Chi est in…
In totu sas culpas reos
Si vive chentza riselvos,
Peccan custos e supelvos
Paren tantos fariseos,
Cuddos sunu Epicureos
Chin sa ‘entre umana ebbia,
Cuddos faghen cumpagnia
A sos chi ana apostatadu.
Chi est in…
Non si podet esplicare
Totu in simpres poesias,
Tantos crene in sas magias,
De faghere e iscontzare,
Medas solini leare
Summas pro las dare isoltas,
E semper e tottu sas boltas
Cussu est dinari furadu.
Chi est in…
Che truncu e guasta nae
Dat fruttu frazzigu e acconnos,
Ateros crene in sos sonnos
E in cantigos de ae,
Donzi ispetzia de piae
In sas’animas s’imprimidi,
E nudda est cantu s’esprimidi
In cunfrontu a su cagliadu.
Chi est in…
Gesummaria ite mundu
Totu ingannu e totu errores,
Mannos siana o minores
Brinca saltian’a tundu,
E ruende in su profundu
In s’errore e pretzipiziu
Unu mediu propitziu,
Pro nd’essire no est chircadu.
Chi est in…
O Deus cantu lassades
Faghere, e totu suffrides,
Da onzi parte ‘idides
Mostros d’iniquidades,
De totu sas calidades
Pessimos insidiosos,
Cantu nd’appat orrorosos
Totu s’inferru inventadu.
Chi est in…
Segnore e cantu fatezis
Pro nois de gratitudine,
A bostra similitudine
S’omine in terra formezis,
E pustis chi lu dottezis
De un’anima immortale,
A Luciferu uguale
S’est a bois ribelladu.
Chi est in…
Deus chi annientare,
Podides totu e distruere,
Unu punzu de piuere
Podersi a tantu azzardare,
Est mai de cumparare
Su niente a s’infinitu,
Ma s’inelinu maleitu
Ada a totu allucinadu.
Chi est in…
Pro bos amare Signore,
E servire diligentes,
No bastat a sos presentes
Su esser dignu amore,
Nen de s’inferru tirnore
Nen perdida de su chelu,
Ca a totu un’oscuru velu
Su demoniu at bettadu.
Chi est in…
Babbu totu piedade
Fizu mortu in una rughe,
Rajos de divina lughe
Dae su chelu mandade,
Ispiritu Santu dade
A totu sos bostros donos,
Chi dae malos in bonos
Diventemus chin coidadu.
Chi est in…
Padre eternu poderosu
Sapientzia increada,
Divinidade oltraggiada
Ente Supremu amorosu,
Unu attu prodigiosu
De sa grassia infinita,
Torret in via dritta
Su miseru traviadu.
Chi est in…
Deus unu pro essentzia
Trinu e pius che perfettu,
Si no mustrades s’effettu
De sa ostra onnipotentzia,
Custa umana discendentzia
Tota est andende in ruina,
Sende un’epoca mischina
E tempus disgratziadu.
Chi est in…
Deus de amore dignu
Canta contrariedade,
Bois totu bonidade
Nois donzunu malignu,
Votu leadu a impignu
Paret oe a fagher male,
Ch’amus totu in generale
Chin satana lega formadu.
Chi est in…
Devo congruire nende
Chin sentimento e dolore,
Fide, onestade e amore
Chi mancat semus bidende,
Sos imbroglios caminende
Sunu a passos de zigante,
Dae ponente a levante
S’ingannu s’est propagadu.
Chi est in…
Finis: sighire a chircare
Sa pessima vida nostra,
De sa passentzia ‘ostra
Tiat essere abusare,
Cumbenit tando accabare
Preghendebos umilmente,
Si apo cantadu imprudente
Chi pota ‘ennere iscujadu.
Chi est in s’iscogliu intradu
Chie ruet in s’iscogliu,
Su mundu est totu un’imbrogliu.



SA CANTONE DE SU PASTORE (Limbudu - Pattad 1823-1907, rispondet a Bainzu Moro)

Pastore ite ti alet su lamentu
Si su masciu de s’ ama ti an tusu?
Cherfas o nono b’ istas in s’ abusu
Pro te est fata e remediu non b’ at
‘ai faghet sa zente abituada
Si che la andat sa manu a bonu sou
Como dannu e profetu est totu tou
E isparghes lamentos a su entu
Pastore ite ti alet su lamentu

Pastore no ti lees tanta matana
Depone de una olta sa idea
No ti fatas a cabu de piseddu
Pro te est fata e finida cussa lana
Non nde pones in ganzu ne istadea
E no nde sete unu fiocheddu.
Siat su masciu biancu o nieddu
Cussa lana est pro te ennida mancu
Siat su masciu nieddu o biancu
No isperes chi pius nde profetes
Pro te est finida cussa lana
E unu fiocheddu no nde sete.
Crebes ti anniches t’ ascete ti zoches
Est dannu chi remediat niunu
Pro te est fata e finida cussa lana
No nde pones in ganzu e istadea
E fiocheddu no nde sete unu.
Sos chi che tue trascurados sunu
Chie s’ annicat est frasca per lados
Pianghen su pecadu de unu chentu
Pastore ite ti alet su lamentu?

Maleigher li stes late e mamidda
Dae sas titas chi la san suzadas
A cussos ladros ma no ti est cossolu
A sos pastores c’ agradat a sa idda
Bene li sistan cussas abbulzadas
Pro me no nd’ apo ne baju ne dolu.
Tue istas tentende su cuzolu
Ma gia nde ides atera de vista
Tue tentende unu cuzolu istas
Gia ti giogan de nou su chicaju.
A sos pastores c’ agradat sa idda
Bene li sistan cussas abbulzadas,
pro me non nd’ apo ne dolu ne baju.
T’ anniches a t’ atapes como as aju,
T’ istranguglies o puru chi t’ impiches.
Como as aju t’ atapes o t’ anniches,
pro me ne mi annico ne m’ atapo.
A sos pastores c’ agradat sa idda
Bene li sistan custas abbulzadas
Pro me ne baju ne dolu no nd’ apo.
A t’ indigare pessas chi m’ iscapo
Si non ses bonu pro pastorigare?
Pesssas chi m’ iscapo a t’ indigare
Mai s’ idat ne tue ne armentu.
Pastore ite ti alet su lamentu?

Pastore chies a fora t’ at bogadu
Cheriat isse e tue maleitu
Dae pes finamentra a su atile.
Si eo in logu tou essera istadu
M’ aian agatadu mortu e fritu
Tentende roba pinneta e coile.
Non ti nd’ abbizas cussa zente vile
Dae s’ ora chi b’ an ilfustu dente
Non ti nd’ abbizas cussa vile zente
Gia ti lean sa lana e pedde e peta
Si eo in su logu tou essera istadu
M’ aian agatadu mortu e fritu
Tentende roba coile e pinneta
Chin fusile revolvoro e telzeta
Bulvura ballas ‘olteddu e istile
Chin telzeta revolvoro e fusile
M’ aia gitu pro morrer gherrende
Si eo in logu tou essere istadu
M’ aian agatadu mortu e fritu
Pinneta roba coile tentende
E no fio istadu che tue zarrende
Ne a clamores ne innoghe o cue
E no fia istadu zarrende che tue
Ma gia nd’ aio fatu de iscarmentu
Pastote ite ti alet su lamentu?

Pastore e ite puntu ti an batidu
Su istare intr’ e idda assesujadu
Timende che piseddu su titia
Como minetas si b’ aret apidu
Calchi moro pro t’ aer vindicadu
Ma sos moros ch’ istan in Moria.
Cres e pessas chi faghes valentia,
cando ispiconas sa idda atraessas.
Chi faghes valentia cres e pessas
Tando sun sos ladros chi conchistan.
Como minetas si b’ aren apidu
Calchi moro pro t’ aer vindicadu,
ma in Moria sos moros ch’ istan.
In pestantu t’ irroban e ti pistan,
biculu ti si manigan a cantu.
T’ irrobban e ti pistan in pestantu
Solu ti lassan che i s’ assu ‘e oros.
Como minetas si b’ aren apidu
Calchi moro pro t’ aer vindicadu
Ma in Moria ch’ istan sos moros.
Sa pedde puru ti ogan a loros
Si ti li sdrommis istadi seguru,
sa pedde a loros ti bogana puru,
e ti renden inutile e isentu.
Pastore ite ti alet su lamentu?

Gia ti atin in totu a disisperu
Madrigadu e laghinza be i pones
Como a t’ ispinzare an dadu manu.
Sos chi sun pastores de abberu
Istan in s’ ama comente palones.
Atunzu, istiu, ijerru e beranu.
A die, a note, a sero e a manzanu,
a tempestas de abba, bentu e nie.
A sero, a manzanu, a note e die.
A boltas chena pane ne aunzu
Sos chi sun pastores de abberu,
istiu, ijerru, beranu e atunzu.
Paren tantas statua de brunzu,
morin ficados chena las lassare.
Statua de brunzu tantas paren
Chi superan s’ atalzu e i su ferru.
Sos chi sun pastores de abberu
Istan in s’ ama comente a palones,
atunzu, istiu, beranu e ijerru.
Sas montagna li sservin de disterru,
atraessende onz’ adde, onzi campagna.
De disterru li sservin sas montagna
Su sufrire li sdat alimentu.
Pastore ite ti alet su lamentu?

Pastore a ti la narrer ladina
T’ anniches o ti ch’ etes in su fogu
Totu invanu ti sun sos clamores.
Chie fidat sa roba a piseddina
Resultat de pizinnos unu giogu
A diciu s’ est intesu a sos mazores.
No ischis chi sos grassadores mastros
Giogan sa franca chin misura e pesu?
Chie fidat sa roba a piseddina
Resultat de pizinnos unu giogu
A diciu a sos mazores s’ est intesu
Tue in giogos su tempus as tratesu
E runda runda fatu de sos logos
Tue su tempus as tratesu in giogos
E de lana e de linu eadi ispiciu.
Chie fidat sa roba a piseddina
Resultat de pizinnos unu giogu
A sos mazores s’ est intesu a diciu.
No naro ‘e l’ aer postu in unu niciu
Ma a lu tentare de sa vida a costu.
No naro in unu niciu ‘e l’ aer postu
Ma fit male fidadu unu mamentu
Pastore ite ti alet su lamentu?

Sos chi dan a sa roba coidadu
Si la ‘iden sa idda est a disizu
Solu in cuddos meses de s’ istula.
Si tue be I fist’ istadu
Chei cussos chin grande contivizu,
postu s’ aian su ganzu a sa ula.
Inue est s’ oju bi fican sa sula,
a cusso chi diai mortivican.
Inue est s’ oju sa sula fican
Ma si lassan sa idda e i s’ acostu.
Si tue puru be i fist istadu
Chei cussos chin grande contivizu
Su ganzu a bula s’ aian postu.
Mancari siat su terrinu tostu,
drommiche fora e tentalas continu.
Mancari siat tostu su terrinu,
si no ti dan su restu e i s’ avanzu.
Si tue puru bei fist istadu
Chei cussos chin grande contivizu
A bula postu s’ aian su ganzu.
Ca li spiaghet su mossu licanzu
Atera olta gia ti dan a dossu
Ca li spiaghet su lcanzu mossu
E ti renden inutile e isentu.
Pastore ite ti alet su lamentu?

Pastore su istare asi drommidu
Osserva ite lucru nd’ as bogadu
Chi lis as fatu ‘estires in donu
E cando mai in bidda ch’ at apidu
Pastore che a tie trascuradu
Manc’ a bi prender unu cane ‘onu?
Lu tian aer timidu che tronu
Si calecunu b’ esserat bennidu
Ca aian giuiladu dae addane.
E cando mai in bidda ch’ at apidu
Pastore che a tie trascuradu,
mancu a bi prender unu bonu cane?
S’ abbardente, su binu, casu e pane
Puru li sares postu pro caminu.
S’ abbardente, su casu, pane e binu
E finas calchi soddu pro ispender.
E cando mai in bidda ch’ at apidu
Pastore che a tie trascuradu
Mancu unu bonu cane a bei prender?
A gridos como ti faghes intender,
ma dae te sos ladros sun bestino.
Como ti faghes intender a gridos,
peus pro te, bi ares postu tentu.
Pastote ite ti ‘alet su lamentu?

Sa cosa manifesta a totu est giara
Chi sa gulapa la ‘etan totu a tie
Chena su dannu ei su disonore.
Pastore chi sa roba tenet cara
Bi andat fatu issoro note e die
E perdet sonnu fadiga e suore.
Como t’ an tusu su masciu mazore
Ma gia nde ides ateru ‘e abbusu.
Como su masciu mazore t’ an tusu
Gia ponen s’ ama in sa mantessi riga.
Pastore chi sa roba tenet cara
Bei andat fatu issoro note e die,
e perdet sonnu suore e fadiga.
Ite ti alen minetas e brigas
S’ as su masciu e de frutu non profetas.
Ite ti alen brigas e minetas
Si atere s’ est fatu mere e donnu?
Pastore chi sa roba tenet cara
Bi andat fatu issoro note e die
Fadiga perdet suores e sonnu.
Pius de cussa lana non ses donnu,
mancu a filu fiocu ti nde dana.
Pius donnu non ses de cussa lana
No nd’ sete mancu a pessamentu.
Pastore ite ti alet su lamentu?

Sos chi curan s’ arte pastorina
Palatos s’ an fatu e aposentos
Frunidos de ispijos e cuadros
Pero tue chi tentas sa chejina
Ti si ch’ andat s’ intrada in pagamentos
E fundu e capitale est a sos ladros.
Solas las mandas fatu ‘e sos padros
Sa gulpa est tua e pro l’ incher ti colas.
Fatu sos padros cha las mandas solas
Ei sos ladros per mare e per mundu.
Però tue chi tentas sa chejina,
ti si ch’ andat s’ intrada in pagamentos
e a sos ladros capitale e fundu.
Dae te sun papende a mossu tundu
E tue fina s’ abba murgunzende
Dae te a mossu tundu sun papende,
dae non bi nd’ aer curiale
pero tue ti tentas sa chijina,
ti si ch’ andat s’ intrada in pagamentos
e a sos ladros fundu e capitale.
Rossos los faghes chei su mannale
Da chi a istare in bidda ti pisghet
Chai su mannale rassos già los faghes
E tue t’ ilgeunas a istentu.
Pastore ite ti alet su lamentu?

Sos chi b’ abitan in cussu peguzu
Istan sempre a continu a bama tenta
E bennidu tempesta sa pius manna 
Unu turralu in conca an pro cuguzu
E unu suta pro isterrimenta.
Cussu est su letu issoro sa capanna
Totu ilfustos tremendesi che canna
E issos pius sanos e robustos.
Tremendesi che canna totu ilfustos
E li slampat su pilu chei s’ oro
Unu tuttalu in conca an pro cuguzu
E unu suta pro isterrimenta.
Cussu est su letu sa capanna issoro.
A las fidare un’ ora no an coro
In saltu abbeltu o tancadu ancora
A las fidare no an coro un’ ora
Siat in saltu brutu o saltu netu.
Unu turralu in conca an pro cuguzu
E unu suta pro isterrimenta.
Cussu est s’ issoro sa capanna e letu.
A su eranu nde l’ an su profetu
Ca nde li sgiogan de soddos in manu.
Su profetu nde l’ an a su eranu
Chi li sfrutat s’ intrada de unu chentu.
Pastore ite ti alet su lamentu?

Si pastore non ses bonu
Leadi su marrone bae e zappa
Ca ti lu naro in giaru e no a cua
Chie lassat sa roba a s’ abbandonu
O ch’ in mala custodia l’ iscapat
Est s’ inimigu de sa domo sua
Si su massaju no tentat sa ua
Sos canes e mazones nd’ alimentat.
Si su massaju sa ua non tentat
Si la zapat sa inza est pro castigu.
Chie lassat sa roba a s’ abbandonu
O chin mala custodia l’ iscapat
Est de sa domo sua s’ inimigu.
Già chi a lu narrer m’ as postu in obrigu
Ch’ est adatadu a custu tou parrer
Già chi in obrigu m’ as postu a lu narrer
Totu a su parrer tou semus como.
Chie lassat sa roba a s’ abbandonu
O chin mala custosia l’ iscapat
Est inimigu de sa sua domo
Risponde a custos mutos chi ti assomo
No anden in boleu chena frutos
Risponde a custos chi ti assomo mutos
Ti servan pro b’ istare pius atentu.
Pastore ite ti alet su lamentu?




Su barantinu
di Limbudu

Che in su carasegare
semus in su barantinu
a chiterra e a violinu
a b'at unu disaogu.
Ue est Luisi Delogu
ballos a moda de Sosso;
inie sorres Alosso
chi nde pesan s'ottina,
poi Arcada Sabina
-est a bider lezeresa!-
chi si alciat e si pesat
fin'a toccare su petzu;
si Giuanne Pitzente 'etzu
resuscitat pro un'ora
e che vidiat a Santora
ballende a s'imbrunca imbrunca,
e fattende sa mazunca
e si seit, e si colcat,
s'arritzat, faghet sa polca
chi pro vider su ballonzu
a s'intunda, hena lionzu,
a muncarolu a luttadu,
e Luisi iscappottadu
in maglia fatta a ferrittu,
ei s'ampulla de litru
ilboidada piena,
poi faghen s'iscena
a sa moda de Ottieri;
e tando Antoni Lezzeri
faghet su ballu truvadu
chin sa fiza de Amadu
de Luisi sa connada
coment'est attundatzada
est a la 'ider ballende,
ei su faltzaru fatende
chena mover anca;
sae Tzitzu Bellu Manca;
cussa paret un'ambidda;
ancora sae Ischintidda
est de sas chi bei brinchet
ma a tottu passat e binchet
Santora, si la vidides;
saltos cantos cherides
chi non c'at bai pisedda;
est manna ma minoredda
paret,ca est cuadrada.
Si fit istadu in Pattada
ancora Pascualinu,
ca est omine mascinu
e at isticca chi ifferchit,
no est chei sa de Cherchi
chei su duttore de Mores;
nademi sorres Duttore:
non bi an divertidu?
A Lella in luttu c'appo vidu
però Lugrescia est allegra
chi appan appidu refrega
gasi assumancu appo intesu;
in s'apposentu de mesu
non an cherfidu ballare;
cosa manna an a pessare
custu solu b'est istadu,
cantu tempus ilviàdu
Luisi, e canta mattana!
Si su ballu in conca ch'ana
cheret bene gratuidu,
ca bi at tempus perdidu
chi solu mancu in tres meses.
Cussa mi fichen in pese
su puntu chi b'at ficadu,
como c'aiat comintzadu
e che li dat a beranu,
giuilade Ruffianu
chi gia creo chi chend'appat;
no est maccu chie pappat
su maccu est chie apparitzat.
Luisi gai s'arritzat
e torrat a fraigare,
ca custu at a lucrare
pius de s'arte de cosire,
ca cantas a divertire
bi nd'at andadu e andende,
donzunu l'at dadu e dende
abbrissios e regalos,
e cumbidos e isciallos
bei faghen donzi die.
Luisi ch'idet chi gasìe
est bene gratificadu,
l'at e impignu leadu
e c'at in conca sa grima;
chi a su mancu a sa prima
siat anzena o parente,
faghet ottenner appatente
e cheret icommittire,
che deven resessire
si menzus non assunessi
contra Santora mantessi
mastros de dassa e de ballu;
sa tatza de su cristallu
s'issa si ponet in testa
piena de abba restat
e donzi guttiu b' istat.
E a la vider a vista
bos giuro e creidemilu,
ch'est simile pianta e pilu
sa trusa de Giampaulu,
chi su propriu dialu
paret chi l'at triulada,
e dassende est una fada,
massimu a ballu trincadu
cun su pettus aupadu
chi non c'at bai ajana,
chin sas iscarpas de grana
chi l'at regaladu Basciu,
e unu loru de casciu
chi si li ponet in pes;
dassende a ballu de tres
sa fiza de colciu Giurru,
lezera cont'unu furru
e nette chei su ludu,
chindunu fiancu nudu
ei s'ateru iscobertu,
sempre a sacrariu abertu
dende a bider a peddone
chin sa panza che saccone
e totta a bultzas trazende,
chin su sumene pendende
comente porcu vedustu,
Anna Perra in imbustu
chin s'apertura in costazos
abbuttonadu cun sazos
e tottu in palas a buscias
brincat, si girat che luscia
andat e torrat che ispola:
chin sos frisos ola-ola
che conca ispiridada,
e tottu istrintzillerada
che mascara a beffe vestida,
chin sa gunnedda ildrijida
dae chintu fina a cambas;
sas titas o una o ambas
a su brincu che sun fora,
chi paret ottora-ottora
pedende a Deus giustiscia,
si troddiat o si pisciat
de cantu venit istracca;
non solu chie est affacca
podet restare impestadu,
ma pudit su bighinadu
e totta cussa incontrada.
Luisi a sa troveddada
ch'intendet de sa muzere,
abistu e che bonu mere
de attividade manna,
luego abberit sa gianna
pro ch'essire su fiagu,
ca s'uppore no est pagu
ispampinat su balcone,
postu a tzimiterrone
e cun su fusile grande,
non siat chei bi nd'andet
calecunu chena lissentzia,
a intrare a prepotenzia
chena esser assotziadu,
comente l'an cossizadu
Tabarru e Mimmia frade,
chi non diat libertade
detzi sos chi sun in lista,
e Nanni Seche registrat
cantu b'intrat e bi essit
donzunu a su chi mesessit
at s'impiegu adattadu,
sas cosas an ordinzadu
in modu chi non b'at male.
Barore Anzelu Canale
paret su pische de ispada,
ma est a Sabina Arcada
sa pius ch'isse proteggit;
l'avvertet e la curregit
si faghet ballende errore,
e li frobit su suore
cun su muncaloru nou;
la pulit e gustu sou
tottu pro more de Ciddoi,
li narat a Doddoloi
non che collas reffriada,
ista cuverrenada
e in s'appozu ti pone;
li ghettat su cappottone
la galentit e cumpianghet.
Ciddoi tando che faghet
cantu sa domo sas palas,
cumintzana a oromalas
sorres Alosso Fiores,
a frastimos e clamores
de sa ettia crebende
fattende ficcas e nende:
Sabina, culu de mola,
preferida est issa sola
sas atteras no est nudda!
s'idet chi est issa sa pudda
chi Barore Anzelu ispumat,
mancari chi si presumat
no est in nudda menzusu,
ca dae menzus pertusu
de nois no est bessida
ne ballat pius pulida
Sabina cristas de gattu,
ne balanzat in su trattu
ne in bellesa superada;
edducas chi si preferada
non diat esser rejone,
ma tottue passiones
si faghene como, e si usana;
custu, luego lu accusana
a Luisi in su foghile
e li narana: fradile
nois non semus cuntentas,
e li faghimus lamentas
pro ch'idas chi non seremus
cantu a Sabina gia semus
de cumparrre in teatru,
e nesciunu nos at fattu
mancuna tesa de manu;
pro venner deosi invanu
istamus in domo nostra.
Gia venit sa parte vostra,
nesit Luisi a sa cheiscia;
bisonzat tenner pasceiscia
gia c'at tempus ancora,
a fagher tottu in un'ora
non si podet abbastare;
tottu che dezis passare
sa mala chei sa bona;
si Barore Anzelu donat
a Sabina sos carignos,
diversamente dissigno
si non mi venit sa morte:
bos fatto tirare a sorte
a usu de istallones,
e brigas e chistiones
fatto tzessare a mamentu,
essende in custu argumentu
bonu frade venit Mimmia.
Itt'est custa disanìa
-neit- ei su cuntrastu?
-Sorrastras mias su bastu
no ana-nesit Luisi-;
e custu su pisi-pisi
e totta sa cuntierra.
-Pro cussu chi c'appat gherra,
-nesit Mimmia- non creo,
de vois mi nde obbligo deo
de non restare a s'assegus:
pesade,aiòzi cun megus,
e tue Luisi ispetta.
Las leat a s'abbratzetta
las mintet a butteghinu,
li narat: -cherides vinu
rosoliu o abardente?
caffè o birra o comente
bos gustat, o menzus faghide,
sos chi bos piaghet biide
a contu meu buffade.
E subitu in veridade
ambas sorres Alesseddas
si fattein che porcheddas
de su tottu atzoroddadas.
Tando las at gioghittadas
sa manna ei sa minore;
lis passat su malumore
ei sa malinconia.
Intran in belosia
Ainza Amada e Santora,
chi ch'essin ambas a fora
frimmadas che criaduras.
Mala pasca itte fatturas
una e attera narana;
a nois de tottu in gana
nos lassan a iscalmentu!
Itte bellu trattamentu
chi non nos chircat nesciunu;
dialu cantu sunu.
Viles canes traitores,
pro duos iscoadores
sa peus arga de vidda,
eo de domo pobidda
crebende nei Santora,
e tue che deo ancora
proitte semus connadas?
De tottu a bula lassadas
nos an, però bonu proe;
si mi agatto otto a oe
pro sa vista c'appo vidu,
-cantu m'intret un'ispidu
chi mi trapasset su coro!-
solu pro su modu insoro
cantu chei nd'intrat in domo,
mai su fagher de como
innoghe che fit costadu.
Ahi su gustu leadu
sa dominiga passada,
eà una istrattolzada
sa chi mi deit Tabarru;
totta che via de carru
mi fatteit subra e sutta,
no pasemus un'iscutta
e ti lu giuro sorre,
-deai a Deus bi lu torret
de una pius che chentu-
comente at in pensamentu
bi lu prego ca cumbenit.
Pro sorte Nanni Secche venit
sende in custu arrejononzu.
Lis narat: itte est s'istonzu
chi in sa garrera faghides?
Proitte non divertides
cantu fora bos nd'istades?
-Deai gia nos lassades
-nesin ambas connadinas-
nois non semus feminas
de gighere a durundellas;
cussu a zovanas bellas
comente a sorres Alosso,
ca sun licanzos mossos
perfiladas e piseddas,
e Arcada Sabinedda
e ateras chi non namus.
Ma nois pagu giuamus
ne semus de pretziare.
Bos appo nadu a intrare
- neit Nanni Seche tando-
e no istedas a cando
chi deo non bond'isenìo;
aiozi e pro vois m'inzenìo
a tottu cuddu chi poto.
Intana e dassas sett'otto
fattein indunu domine,
pustis cumpridu che omine
isteit puntuale,
che donnu frade uguale
a bier che las at missas.
Da chi cuntentas sun issas
pro sos de Nanni favores,
accò a sorres Duttore
frimmadas atteretantu
chi mai s'at vidu ispantu
limba uguale a Lugreiscia.
-Milla a Bainza pudescia
anchittas de tribidedda
a trappaditta poledda!
-neit a Bainza Amada-;
sa culumbita impreddada
chie puru at fattu presa;
una padedda Bantinesa
Nanni Seche at preferidu,
de sos de fagher cumbidu
gia fist ai si in su chelu;
torrabi e leadindelu
e faghelu attera bia,
bastu chi deo che sia
gia intriglimus a pare;
e Lalla nende a cagliare
a sa muda,non mìiscannes!
ch'est sa muzere de Giuanne
e cumbenit ch'evitemus;
mancari rejone appemus
bisonzat istare a sa muda,
connada l'est e s'annicat
a limba pius de sette.
-Tzitta, non c'appat un'ette
-nesit Tabarru-cagliade!
Nademi, pitzinnos, nade
una cosa cherzo ischire,
si sezis pro divertire
o venides a brigare,
tottu su carrasegare
non c'at appidu detzi giogu,
e istanotte su logu
cherides fagher a riere?
Ch'est machine o troppu biere
nos at a narrer sa zente,
comente Antoni est prudente
lis faghet cussu riflessu.
Lella tando non s'at ressu
in corpus su chi sentiada,
rejone e nde li avvassada
chi mesanotte colada
fit,e a prove a sa una,
e cariades che pruna
fin finamenta sas bruttas;
e issas de tottu asciuttas
manc'una a si ndan a penare,
e non fit de ajulare
e ne cosa de suffrire,
chi de sas de ispuccire
issas mai fin istadas,
m'antzis bene pretziadas
bi la nesit tunda tunda.
Intesa sa baraunda
venit Antoni Lezzeri
e narat: pitzinnos peri
vido chi sezis mannitos
itte sun custos giannitos
e tanta tzarra chi c'ada?
Lugreiscia che infettada
nd'essit, e narat: -impresse,
emmo,e itte det esser
a ti lu narrer a tie?
a Lella sorre e a mie
nos viden chei s'arga,
a pesses chi est mala garga
custa chi nos c'an missu,
Innanti nos an promissu
chi bastat de venner a bizare
non che diamus torrare
de ogni cosa invuladas;
como semus traccolladas
ca nos an gittu un'ingannu,
che de cantu est duru e mannu
non che bombat su terrinu.
Barore Anzelu est continu
de Sabina a su fiancu,
chena venner mai mancu
da chi l'at iscurigadu.
Tabarru appuntu arrambadu
ne abbrituat ne attuat
che cando c'at un'istatua
non siat chi a nudda giompat.
Ciddoi a puntu s'impompat
fattende a sa sorre gala
ca chin Sabina a un'ala
Barore Anzelu s'est dadu.
Mimmia s'at alloradu
ambas sorres Alossitas,
fina a bier l'as at gittas
ch'iscobiadu an su conzu;
poi Nanne Seche Monzu
chin Santora e chin Bainza,
a istripinza-istripinza
sun dae primu sero,
nois zero via zero
e nudda e porto niente.
Tando chi non mi lamente
cheren ch'iste cagliada?
Dialu cantu c'ada
su 'izzadolzu de risu!
-Paret c'appedas abisu
vois rejone bastante
-nesit Lezeri a s'istante-
cussa est zente de malu loru,
pòneche vois a s'oru
deo no isco proite;
bastat chi deo l'avite
in modu fattu -rispondet.
aiozi, pesadebonde,
chi no ch'intramus derettos
a bier pagos cichettos
in butteghinu de mesu.
Sa oghe a Deus an intesu
Lugreiscia e Lella, mischinas!
Si tuccan che puddighinas
fattu a Antoni Pitzente,
b'istan su sufitziente
in separadu fundaju;
nd'essin che rosas de maju
ambas duas allegrittas:
-chi sian beneitas
sas mamidas c'as sutzadu
e passos cantos c'as dadu
- li nesin ambas pijadas-
ca gia nos as sulenadas
gai Deus ti sulenet!
Isse tando si nde tenet
ca nde li torran grascia;
sa matta cantu una cascia
che faghet de s'allegria.
Comintzan a battaria
e a chimentu e a limba
de sa fortza de sa bimba
e de cantu nd'an vidu,
daghi at in corpus buddidu
su chi aian trincadu.
Barore Anzelu est andadu
a duddurare a Sabina;
falat s'est che chijina
e subra Lella ch'ildoat.
Lugrescia tando si proat
a lis fagher s'arritzada,
e cantu fit longa lada
a s'atera ala ch'est rutta;
dada chi l'at dae sutta
Nanni Seche c'appat bene!
Pistu s'an ambos su rene
chi dan in duos s'alenu.
Tabarru forte che fenu
si pessat e si creiat,
mandat ca nachi poniat
isse sa zente in cunsertu,
e subra de Santora fertu
ch'est, e de mala manera.
Luisi chi si nde serat
e videt sa funtzione,
sos ojos che lampiones
gighiat, tottu rujitos;
tuccadu s'est a brinchitos
ca nanchi nde lo pesat;
dada una isterricolzada
ch'est galu a s'arramba-arramba.
Tuccadu s'est, tamba-tamba
Mimmia a nde lu pesare,
no at ue si falare
etzi subra de Bainza Amada,
tottu si l'at carralzada
a s'ildoada c'at dadu
chi punta ne fiadu
de Bainza s'idiat
e mancu bei pariat
ne nde bogat runcu.
Meddaris chei su giuncu
tremiat, postu su passu,
su bi nde ponner de avassu
tottu nde bultulaiat;
andadu a mover, ruiat
che omine chi non campat,
e a s'assegus ch'istrampat
subra de Pedru Dejana,
e isse sutta a mattana,
gridende chei unu patzu:
-Ohi chi tottu a intatzu
m'as fattu pulpas e ossos!
E ambas sorres Alossos
frundidas indunu tutturru
e chin sas coas in cuccuru
e a nadigas iscobertas
chin sas buttegas abertas
a mercantzias paradas,
sas ancas isperriadas
che cando aberin armarios,
mustrende so lericiarios
a cantos bi fin bizende;
e Ciddoi abbaidende
pariat in ispijitos
ca gighiat sos ojitos
chei su duos de oros
vidende cussos tesoros;
mancu pro Sabina pessat
e subitu nde revessat
cantu a bidu e manigadu.
E Limbudu istat cagliadu
sendeche custu sutzessu.
Itte meraviglia, cessu!
o silentziu ch'ispantada.
Limbori puru non cantada
unu e atteru an zittidu.
C'appa sos mutos finidu
no est de narrer, e creere
chi nos diat piaghere
su fattu de cantare de gustu
mancu de pessare est custu,
ne bai lu consideret
chie s'affare non l'ischeret;
no est de enner a pessamentu.
Cand'est dae su mamentu
fatta sa vidda piena,
de ch'esser in terra anzena
cussu gia est de suponnere;
pro cussu deven cumponnere
su restu de sos poetas,
e ispantos e minetas
de Ciddoi de 'antina
bos parfat tottu una frina
e unu ventu chi carigat;
ca a fagher una cariga
chi so deo a lu sustennere,
in superstantu an a bennere
ambos, Limbori e Limbudu
e tando tottos tres, mudu
l'amus a fagher istare
chin su murru intro 'e sinu.
Che in su carrasegare
semus in su barantinu!



Su 'izadolzu 'e Canemalu
di Limbudu
Occo disgrascia manna sutzedida
s'annu presente de su chimbantunu
non costet nen sutzedat a neunu
ne a irroccu lu 'etten bugliende.
Sende pius allegros divertende
in domo 'e Canemalu che in festa
su pius sanu chi bi fit de testa
an prontu a l'ispender procuradu
chi fit signor Istevene giamadu
chi mantenìat sa domo in vigore.
Chin dannu, chin birgonza e disonore
bi an causadu sa ruìna,
chi tottu cantos, mascios e feminas
lu sunu notte e die pianghende.
Pessa forte, e ancora riflettende
de sa morte ch'at fattu, poverinu!
da-e sa manu de su malandrinu
barbaramente a s' 'ider impiccadu,
e pro sorte a sos gridos chi at bettadu
boghes parian de su purgadoriu;
nende: sorres e fradres, agiutoriu!
cumpassione chi mi su bocchende!
Cantu pius podiana coittende
curren a sos clamores e lamentos;
lassana ballos e divertimentos
daghi che an sos males causadu.
Curren sì, ma l'agattan impiccadu
agonizzante in su petzu pendente,
e 'nde lu falan delicadamente
chin-d-una pius bella attentzione;
e appèit pro sorte confessione
e s'at s'anima sua iscapuladu.
E pustis daghi l'an sacramentadu
nessi pro cherrer morrer pius cuntentu,
cheriat ancora fagher testamentu
pro los lassare tra issos in paghe.
E ancora a issos lis piaghet,
osservan chi fit puntu netzessariu.
Giamana prontamente su notariu,
obbèdini a cant'isse si disizat.
Canemalu cun fizos e cun fizas
an tottu de accordu acconsentidu:
fit una testa de sanu sentidu
chin signales de anima innotzente.
Tèstada in custu modu seguente,
chi solu pro l'intender los consolada:
- In nomen de sas pedras de sa mola
chi fiat ossos e pulpas cossumende,
e a signor Istevene incontrende
malàidu in su lettu, a malu istadu,
pro unu gustu chi s'an leadu
de m'aer impiccadu a unu petzu,
non mirende 'irgonza nen dispretzu
nudda mirende pro esser signore,
elìgio a Canemalu curadore
chi pro s'anima mia isse bi siat;
e pro s'anima chelzo chi mi diat
su pius fizu mannu ch'at in domo,
chena passare tempus si non como
si no da ue so nde fatto iscramu
Sa petta si la fattana a salamu
a sos tres dies de carrasegare,
e issos solu a sila mandigare,
sa familia, mascios e feminas.
Sas ùngias dia narrer a beladina,
ch'est mossu 'onu si sun cunfettadas;
si no chi si las ponzana a reccadas
tottas tres sorres in comunidade.
Si gustana sa mia volontade
chi gèniada e piàghet a mie,
de la gigher tottu a die a die
cun cuncordia, paghe e unione,
tia lassare a Nina sos buttones
ma sas atteras duas sun belosas;
pro cussu las avìto cussas cosas
ca podet benner motivu a brigare.
Ancora cussos los cherzo lassare
a si los gigher tottu a bia-'ia,
sos cherveddos chi frimmos los aia,
chi fia unu segundu Salomone,
pro non benner sa domo in perdiscione
pustis mort'eo, chi chi bi sia 'alu,
si che ponzan in conca a Canemalu
e-i sos chi bi gighet 'nde li léne;
a tale chi sas cosas pesset bene
coment'eo in su mundu las pessao.
E a Nina chi tanto l'istimao,
chi pro me no aiat atteru ildinu
su laristru li lasso 'e continu
chi lu gittada a pala a s'a sola,
chin ambos sos bulteddos de sa mola,
chin su funeddu chi b'est a presorzu.
Su facchile , su bàttile e puntorzu
appat de si lassare a Maddalena.
No 'nde tratto manc'una che anzena,
tottu las appo che fizas pesadas;
e issas chi già fin bene educadas
semper m'an che babbu proteggidu.
Daghi sa malasorte m'at battidu
in custu puntu in su testare avasso;
e a Caterinanzela li lasso
su colzu, a si lu fagher a bottinos
ch'at a baler pro milli marocchinos
bastet chi si lu contzet chin chijina.
Comente appo pessadu a sas femìnas
in pessare a sos màscios puru so.
A issos puru lis testo e lis do
pro cantu bene a mie an operadu,
cussa reste chi m'at istrangugliadu
chi m'at fattu gridare a boghe torta,
chi si la 'etten tottu a bolta-'olta
prima sos mannos e poi sos minores;
a tales chi 'nde proen sos dolores
ch'appo pattidu, si no non mi crene.
E-i su restu de sos mios benes
mezorados e cosas connoschidas
in iguales partes divididas
chin cuncordia, paghe e allegria.
Ancora sas provistas chi tenia
de telau de cariga e de paza,
cussa mi dispiaghet si 'nd'assazan
sos chi no appo 'idu nen connottu;
cherzo chi si la mànighene tottu
sos ch'appo pro eredes nominadu.
Ed ecco ch'in s'istante est ispiradu
sentza dare peruna molestìa,
e de su tantu dolu chi 'nd'aian
dolorosu pesadu an s'attittu".
Frigurade sa sorte chi l'at gittu!
Ahi coro, rispondet, ma dolente,
tue fisti de domo su balente,
tias cumbenner piantu a sa moda
mancadu tue tzessamus sas brodas;
fina morzende m'as appidu in mente
chi su laristru m'as dassadu in doda,
chin su puntorzu chi 'alet dinari
a nollu pungher tottu, pari-pari!
Ahi coro, ahi coro, at repricadu,
mi doles e ti sento che maridu!
'Ai morzat che tue istrangugliadu
babbu, ma non t'hait costuìdu;
già bi l'aia milli 'oltas nadu
chi t'àret a s'istalla remonidu,
pro custas nottes de su 'izadolzu
si no 'nde restaìat chin su colzu.
Maddalena leadu l'at sa chida
e in modu de frade l'at piantu:
Tue fisti pro me anima e vida
unicu oggettu caru, amadu tantu;
oe s'ultima tua dispedida
ti partis da-e-me, su meu incantu;
però assumancu prima de tuccare
carchi cussizu ti prego a mi dare.
Pustis chi l'an piantu e attittadu,
tottucantos che proprios corales,
suntuosu s'interru li ana dadu
chin pompas e solennes funerales;
ballos e bizadolzos an lassadu
pro su destinu e disgrascia fatale;
tottucantos si 'estini de luttu,
occo de su 'izadolzu e itte fruttu!
E s'idet chi amadu l'ana in bida
e fina' mortu sentende lu sunu.
Occo disgrascia manna sutzedida
s'annu presente de su chimbantunu.

Nessun commento:

Posta un commento