venerdì 27 dicembre 2013

Antoni Sini Ogana de Pattada 1806 ..? dae "SEMIDAS" de Angelo Carboni, ed. Tochietto












Antoni Sini Ogana

Una 'e sas figuras pius garrigas de misteriu e de acisu in s' istoria de sa poesia, e no solu, in Patada.

Sa meraviza manna est chi de sos Quinque Libri de cheja, iscritos e remonidos chin puntigliu meda, dae su 1623 finas a dies nostras, mancat in sos registros de sos batijimos, solu cussu dae sos annos dae su 1790 a su 1821, duncas Antoni Sini Ogana, podet esser isstadu solu su fizu de Pedru e Paulu Ogana e de Franzisca Sini chi si sunt cojuados su 29 de lampadas de su 1806 e frade de Bainzu Ogana chi at afidadu in su 1836 a 25 annos.

Propiu sos annos, chi si podiat agatare sinnu de su poeta, in sue sos afidos e de sos mortos b' at solu mentovizu de Baiunzu Sini Ogana. Est una cumbinascione chi faghe a pessare meda, paret guasi chi si nd' est cherfidu isperder su sinnu, pro sempre.

pro fortuna sun restados, in su connotu de sa idda, s' ammentu 'e su numen e i sas duas poesias postas, su restu sun contos, mesas paraulas, nadas a missa bascia, a s' iscoiza iscoiza, nende chena narrer, guasi timende de nde torrare a ischidare sos mortos dae sa losa, o de nde 'ogare a pizu triulos antigos.
Naran chi fit arruinadu pro contos de feminas; naran puru chi lu tian aer mortu e isperdidu, chena lu fagher agatare, mancu pro lu pianghere, un' istoria chi ammentat contos tragicos de argumentu shakesperianu o che i "Cronaca de una morte annunziada" de Gabriel Garcia Marquez, in versione patadesa.
Dae como trint' annos dae cando apo cominzadu a m' interessare de cosas de idda chin cabu, apo remonidu a miss' a pare ifrommasciones e mesas paraulas, proamus a las cosire impare chin s' ajudu de sas cantones.

Paret chi Antoni Sini Ogana siat istadu istudiende a peideru, e chi pagos annos innanti de narrer missa, si siat innamoradu de una pisedda, chi pro dilgrascia sua aparteniat a una familia de sos prinzipales de sa 'idda. Chie naraiat chi custa piesedda morzeit de crebacoro, dae su dispiaghere de un' amore impossibile, chie chi la fatein morrer sos parentes, ca fit istada ingannada, atere naraiat puru chi custa pisedda, passeit su restu de sa vida segregada in domo sua.

su inue totu fin cuncoldos fit chi sos carrales de custa pisedda, 'ochein e imberghein su chi fit responsabile de custa dilgrascia; calecunu naraiat puru chi poi de l' aer mortu che lu betein in su putu. Zertu est chi de totu sas mortes chi non nd' essin a campu e non s' agatat mentovizu in logu perunu, si bi podet solu sestare e cosire.

In una parte de custu libberu giamamus sa poesia de Sini Ogana "trista" e sepolcrale, trista ca ambas sas poesias restadas, impitan sa paraula trista, tristas, sepolcrale ca est una poesia inue lagrimas, sa morte, sa losa e s' idea de sa perdida e de s' abbandonu sun su tema mazore de custos versos.

Paret guasi una poesia, ispirada e ligada a su restu de sa poesia europea de tando, sos primos annos de s' 800, e pro sa poesia sarda, sempre in ritardu chin sas modas leterarias de su restu 'e su mundu, tiat esser una novidade. S' idea de sa morte, de sa malinconia, de sa tristura, ma fina sa vida curza e misteriosa. a culzian a Sini Ogana. a Tantos poetas romanticos, un' ispecie de "personagiu Byronicu", de su prinzipiu de su seculu.
No s' ischit proite sun postas, ma si legen chin unu pagu de atenzione, est fazile meda de b' ider nedas aspetos autobiograficos, ligados a s' esperiescia chi fit bivende, in ambas poesias.
"Tristas campanas sonade" chi paret posta pro sa morte de sa femina istimada:

cambiade si podides,
tristas campanas su sonu
custu bollu prego, e cantu
a totu ischire faghide
chi m' at postu in abbandonu
sa columba amada tantu

b' est fina su depidu, e no podiat esser divesciamente, chi devet pagare a sa poesia de sos mazores, innoghe a padre Luca:

Brivu de s' ermosa Elena
Mi piumbat onzi pena
Vivo chin lastimidade.

S' atera at unu valore profeticu, paret iscrita dae unu chi no at ateru isetu che in sa morte, un' epitafiu, iscritu chena esser sepultadu, un' istoria de amore mal' assortadu.

Poesias chi a sa sola bastan a lu ponner in mesu de sos mannos e agianghen ispantu e ammaju in chie las leget, pro custu poeta, chi pro primu, in Patada nessi, paret dare a sa poesia una importanzia e "connotascione" pius universale.

Um' O, un' S, un' A, Ogana Sini Antoni, sa frimma e su sinnu pius ladinu, de una vida tribulada, e de una fine chi agianghet misteriu, ispantu, chi lassat alu meda dimandas chena risposta.

SA CAMPANA TRISTA 

Ah! Pena incrudelida

Insuperabile e dura
In biderti chin tristura
In mesu afannu patire,
sa die ch’ apo a partire.

Dae su mundu dechida!
Cando sa campana trista
Det a totu annunziare
De chi eo mortu sia.

Chin lagrimas a sa vista
Ti des ponner atitare
Nende coro a vida mia.

Custu mai no creia
De mi lassare in guai
Custu no creia mai
Lassaremi prenda de oro.

Chin lagrimas a sa vista
Ti des ponner atitare
Nende vida mia e coro.

Perdid’ apo su tesoro
Morte chi m’ as divididu
Su tesoro apo perdidu
E deo ancora vivende

Chin lagrimas a sa vista
Ti des ponner atitare
Nende vida mia e coro.

A pil’ isortu atitende
Subra de s’ amante mortu
Atitende a pilu isortu
Chin lagrimas afligida.

Sa die ch’ apo a partire…

Cando distesu in su letu
Cadavere mi des mirare
Deforme, pallidu e feu!

Dendeli punzos a petu
Invanu de isclamare
Custu fit s’ amante meu.

Tando suspirende arreu
S’anima mia invochende
Tand’ arreu suspirende
Chin coro dilirante

Dendeli punzos a petu
Invanu des isclamare
Custu fit su meu amante.

Biderti tantu costante
Pallidu in nieddu mantu
Biderti costante tantu
Sufrire summu disgustu

Dendeli punzos a petu
Invanu des isclamare
S’ amente meu fit custu.

S’ est chi s’ amore fit giustu
Forte, costante mazore
S’ est chi fit custu s’ amore
Cunservo s’ amada vida

Sa die ch’ apo a partire…

Mancari eo no pote
Tenemi frimmu in sa mente
Imprimidu in sa memoria.

Faedda unu sazerdote
Chi una missa presente
Celebre in mia gloria.

Su ch’ intendet cust’ istoria
It’ est amore cumprendet
Su chi cust’ istoria intendet
Nerzat un’ “Ave Maria”.

Faedda unu sazerdote
Chi una missa presente
Celebre in gloria mia.

Una soave armonia
Giusta, poetica, grave
Un’ armonia suave
Cantet s’ atu funebre.

Faedda unu sazerdote
Chi una missa presente
A gloria mia celebre.

Incensu gratu tenebre
Su venerandu aparatu
Incensu tenebre gratu
Sa cheja a lutu bestida.

Sa die ch’ apo a partire…

Suplico amore intantu
De su saludu brames
Ammentadi de me in terra.

Pone fine a su piantu
Ite’ alet chi mi ames?
Pius prestu bae e m’ interra.

Dae chi sa losa si serrat
Isparghe fozas de rosa
Da chi si serrat sa losa
Ponedi in sinu sa giae.

Pone fine a su pianru
Ite’ alet chi mi ames?
Pius prestu m’ interra e bae.

Imbenujada in cuddae
Derelita e desolada;
in cuddae imbenujada
manda unu suspiru onestu.

Pone fine a su piantu
Ite’ alet chi mi ames
Bar e m’ interra prestu.

Inie in tonu modestu
Tres literas bei iscrie
In tonu modestu inie
Su coro cuntentu afida.

Sa die ch’ apo a partire….

Des ponner in iscritura
S’ epitafiu abreviadu
Chi dae coro ti do.

Imprimi in sa sepultura
Chi dep’ essere inserradu
Un’ A, un’ S, un’ O.

E si eo in chelu so
Ti racumando chin zelu
E si eo so in chelu
Signales des aer chissà.

Imprimi in sa sepultura
Chi dep’ esser inserradu
Un’ O, un’ S, un’ A.

Si custu iscritu est già
Subra su marmaru fritu
Si custu est già iscritu
Virginidade professa.

Imprimi in sa sepultura
Chi dep ‘esser inserradu
Un’ O, un’ A, un’ S.

Una ghirlanda cumplessa
De viola veneranda
Una cumplessa ghirlanda
Bi lassa pro dispeldida.

Sa die ch’ apo a partire,
dae custu mundu dechida.




TRISTAS CAMPANAS SONADE

Tristas campanas sonade
Significhende angustia
Ch’ est morta columba mia
A totu annunziu dade

Cambiade si podide
Tristas campanas su sonu
Custu bollu prego e cantu

A totu ischire faghide
Chi m’ at postu in abbandonu
Sa columba amada tantu

Ojos mios chin piantu
Forman a lagrimas rios
E chin piantu ojos mios
A sa losa una mirada

A totu ischire faghide
Chi m’ at postu in abbandonu
Sa columba tantu amada

A sa mortale sonada
 Da ch’ ischin ch’ est pro sa tale
A sa sonada mortale
Si det abberrer sa tumba

A totu ischire faghide
Chi m’ at postu in abbandonu
Sa tantu amada columba
Onzi pena mi piumbat

Brivu de s’ ermosa Elena
Mi piumbat onzi pena
Vivo chin lastimidade

Tristas campanas sonade

Faghide sonu de tristura
Pro chi donzi coro duru
Potat lagrimas versare

Fina a sa sepultura
Acumpanzendela puru
Cando la den interrare

Inie pro lagrimare
Solu den bider a mie
Pro lagrimare inie
Mi ponzo coragiu e b’ ando

Fina a sa sepultura
Acumpanzendela puru
Interrare la den cando

Pregunta fato e dimando
Chie at bidu sa defunta
Dimanda fato e pregunta
A sos chi in amore cren

E fina a sa sepultura
Acumpanzendela puru
Cando interrare la den

Su meu istimadu bene
In d’ una mi ses mancadu
Su bene meu istimadu
Perdidu in sa menzus edade

Tristas campanas sonade

‘ai serias sonade
Fatende crer e pensare
Chin s’ avvisu est importante

A donzunu annunziade
Chi acudan pro atitare
A ‘ue mort’ est s’amante

Custu avvisu sconsolante
Lu dezis dare in prezisu
Cust’ sconsolante avisu
Fatende ischire totue

A donzunu annunziade
Ch’ acudan pro atitare
S’ amante morta est ‘ue

Sa cara no si li cue
Mancari posta in sa bara
No si li cuet sa cara
Mancari in sa bara posta

A donzunu annunziade
Chi acudan pro atitare
A ‘ue est s’ amante morta

Paret chi siat resorta
A visu cumparet bia
Paret resorta siat
Sa sua candida edade

Tristas campanas sonade

Paret chi siat vivente
Mancari posta in sa losa
Sa tua bella ermosura

Lassadu m’as e comente
Columa mia amorosa
In mesu a tanta tristura

In sa bella gioventura
Declinas lughente istella
In sa gioventura bella
De frutu ‘irde pianta

Lassadu m’ as e comente
Columba mia amorosa
In mesu de tristura tanta

Sas alas tuas e anta
Mancas pro me ambas duas
S’ anta ‘e sas alas tuas
Sas chi m’ an sempre difesu

Lassadu m’as e comente
Columba mia amorosa
De tanta tristura in mesu

Lontana ses e atesu
Novas zertas mi dan
Chi ses atesu e lontana
Logos de eternidade

Tristas campanas sonade

Da chi m’ informan pro chie
Est custu sonu de mortu
Pianghen donzi pessone

An a benner a inie
Pianghende a pil’ isortu
Ca l’ an totu afezione

Ite lastim’ e pessone
An a narrer chin lagrima
De pessone ite lastima
Ch’ isparire amus connotu!

An a benner a inie
Pianghende a pil’ isortu
Ch’ afezione l’ an totu

Unidos e a fiotu
Orfanos e afligidos
Tot’ a fiotu e unidos
A tanta trista campana

An a benner a inie
Pianghende a pil’ isortu
Totu afezione l’an

Cantu consolu mi dan
Sos chi chin megus an dolu
Cantu mi dan cossolu
Cussa est pro me caridade

Tristas campanas sonade

Su tale annunziu tristu
Ponet a totu in corrutu
Mover si det onzi coro

Aves cantas nd’ at naschidu
Si den cambiare in lutu
Sas bellas piumas issoro

Ca sa columba de s’ oro
Ischin ch’ est posta in sa tumba
Ca de s’oro sa columba
Est in sa mortale zella

Aves cantas nd’ at naschidu
Si den cambiare in lutu
Sas issoro piumas bellas

Oh!! Lughente mia istella
Mi consumas coro e mente
Istella mia lughente
Coro e mente mi consumas

Aves a cantas nd’ at naschidu
Si den cambiare in lutu
Sas issoro bellas piumas

Bai unidas a trumas
Aves partire afligidas
A trumas bai unidas
Bazi chin seriedade

Tristas campanas sonade

Postas de lutu e de dolu
Aves a su logu aflitu
Partin a chimbe e a ses

Pianghende a disconsolu
Dezis narrer in s’ atitu
Rara prenda innoghe ses

In cabita e in sos pes
Donzunu a sa morte aflita
In sos pes e in cabita
Pianghende a luna giara

Pianghende a disconsolu
Dezis narrer in s’ atitu
Innoghe ses prenda rara

Cantu t’ aiamus cara
De te ammiru faghimus
Cantu cara l’aiamus
Ca fist rica sienda

Pianghende a disconsolu
Dezis narrer in s’ atitu
Innoghe ses rara prenda

Alcende sa trista benda
De su sepulcru ue ista
Alcende sa benda trista
Innos de morte intonade

Tristas campanas sonade

Pro finis campanas mias
Custu est su chi bos dimando
Faghimulu pro Deu

Sonade sas agonias
Pro sa chi bos racumando
Mortu est su tesoro meu

La den piangher arreu
Cantos la cherian bene
Arreu piangher dene
Chin suspiros dae coro

Sonade sas agonias
Pro sa chi bos racumando
Mortu est su tesoro meu

Ateras pius no nd’ adoro
Su viver mi disisperat
Pius no nd’ adoro atera
Non dep’ aer acunortu

Sonade sas agonias
Pro sa chi bos racumando
Mortu est su tesoro meu

A su cadavericu ortu
U’ est su reposu ossericu
Fina a s’ ortu cadavericu
Sa salma ch’ acumpanzade

Tristas campanas sonade
Significhende angustia.


4 commenti:

  1. questo tuo blog meriterebbe molto più pubblico...nel senso di più persone che apprezzino l'aminu saldu chi canta in sa limba antiga, undi unghja paraula è un poema ...

    RispondiElimina
  2. mi piace il tuo "poetare" intenso, forte, antico...SARDO...e mi piacciono le scelte poetiche che posti...grazie

    RispondiElimina
  3. Non sapevo dell'esistenza di questo poeta!!!!! Storia interessante, forse un mio antico parente.... Io sono Antonio Murgia Ogana.

    RispondiElimina